ԺԱՄԱԴՐՈՒԹՅՈՒՆ ԱՐՎԵՍՏԻ ՀԵՏ / ԳՐԱԿԱՆ & ՄՇԱԿՈՒԹԱՅԻՆ ՀԱՐԹԱԿ
Հռոմեական պատմվածքներ Պորտոլոնգոնեն հինավուրց ամրոց է՝ ծովի վրա կախված ապառաժի գագաթին: Այն օրը, երբ հեռացա, հարավ-արևմտյան ուժգին քամի էր, որը մարդու շունչ էր կտրում, իսկ արեգակն էլ աչք էր կուրացնում ավլած-սրբած երկնքում: Չգիտեմ այդ քամու և արևի պատճառով էր, թե ազատության հուզմունքից, ինձ տարօրինակ կերպով բթացած էի զգում: Երբ անցա բակով …
Նա վազում էր ծովի ափով, և նրան փոքր-ինչ ուրախացնում էր, որ իրենից բացի ոչ ոք չկա ափին: Ծովը հայացքով կանչում էր արևին, և արևը չէր փորձում ընդդիմանալ. արևին դուր էր գալիս պարտվել ծովին, որովհետեւ ծովը երբեք նրան կուլ չէր տալիս, ծովը միայն գրկում էր նրան, փաղաքշում էր ալիքներով, ջրի կաթիլներ ցողում վառվող դեմքին, իսկ …
Լուսաբացն իր առաջին շողերը տարածել էր նեղլիկ միջանցքի հատակին, ուր ստվեր էին գցել երկու կանացի ուրվագծեր: Հիվանդասենյակներից մեկի առջև թղթապանակը ձեռքին կանգնել էր՝ կարճահասակ, երեսի ամբողջ տրամագծով մեկ ցցված այտոսկրերով և աղեղի պես ձգված շուրթերով բուժքույրը: — Փաստաթղթերն արդեն պատրաստ են: Մինչև կեսօր պալատը պետք է հանձնել: — Իսկ անձնական իրերը… — Աղբաման: Նկուղային …
Հրեշտակի տեսքով մեկը նստած էր շատրվանի քարակոփ շուրթին: Նրա հայացքը սուզվել էր ջրերի մեջ, և նա տեսնում էր իր Մարդկային կերպարանքը՝ արցունքակալած աչքերով, նա հույժ սքանչացած էր մերկ ալիքների մեջ անսահմանորեն տխրամած այդ զոհի անսպասելի հայտնությամբ: Կամ եթե կուզեք, կար Մարդու տեսքով մի Տխրություն, որն անպաճույճ ու պարզկա երկնքի ներքո չէր գտնում կոչումն իր …
Պատերազմից քսան տարի անց, ես վերադարձա Վիետնամ՝ դստերս՝ Քեթլենի հետ: Մենք այցելեցինք Կայովայի մահվան վայրը, այն տեղը, ուր նա անհետացել էր կեղտի ու ջրի մեջ․ պատերազմը նրան ընկղմեց խորքը, երբ դաշտը ցաքուցրիվ եղավ օդում, և հիմա ես փնտրում էի ներողամտության, գթության, հանդուրժողականության նշաններ, կամ նման որևէ նշույլներ, որոնք կարող էր հայցել այս երկիրը: Այստեղ …
Քաղաքը մեծ է, քաղաքը գրկաբաց է: Քաղաքում անվերջ տեղացող անձրևի անթիվ կաթիլները, մարդիկ ու շները միշտ միայնակ են ու միշտ անբաժան… Ինչպես միշտ անձրև էր տեղում, ինչպես միշտ Նատան տրտնջում էր, որ անձրևից հոգնել …
Նա արթնանում է՝ զգալով, որ հայրը նախասրահում է, ականջ է դնում: Ականջ է դնում, երբ որդին խոր քուն է մտնում: Ականջ է դնում, երբ վեր է կենում ու շոշափելով որոնում տաբատը: Կոշիկները չի հագնում: Չի գնում խոհանոց՝ ուտելու: Նայում է հայելուն կիսախուփ …
Մայրամուտն այրվում էր հորիզոնում: Անկյանք տերևները անտրտունջ ընկնում էին ճյուղերից՝ հանձնվելով աշնան բերած անխուսափելի վախճանին: Զբոսայգու արահետները լի էին գունազարդ տերևներով, որոնք անխնա կոտրատվում էին մարդկանց փութկոտ ներբանների տակ: Մեղմ քամին արշավում էր բոլոր ուղղություններով՝ փնտրելով անգթորեն հոգեվարքող հուշերը: Նոյեմբերը հասնում էր վախճանին, ծառերը մերկությունից դողում էին և սառնություն արտաշնչում: Զբոսայգու նստարաններից մեկին նստած …
Այդ ձմռանը, չիմանալով էլ որ պատին տամ գլուխս, մտածեցի շուն որսալ և վերահանձնել: Բայց դա ոչ թե կոմունայի պահանջով, որն ի վերջո շներին ուղարկում էր մահվան, այլ հենց ինձ համար, որպեսզի վերցնեի թեյափող յուրաքանչյուր գողացած շան համար: Այդ գործի համար գնում էի էլիտար թաղամասերն այն ժամին, երբ …
Սանիչին մեր՝ Գրականության ինստիտուտի առաջին կուրսեցիներիս մոտ տեղավորեցին երեկոյան, երբ ընդամենը կես ժամ անց սենյակում ազատվեց երրորդ մահճակալը։ Այդպես նետում-թողնում են հնոտիները, որոնց վրա հոգնել են գայթել։ Նա կարճ թխկթխկոցից հետո ներս մտավ մռայլ քմծիծաղով և, առաջ-հետ տարուբերվելով, ինչ-որ անհասկանալի ողջույնի խոսք արտաբերեց։ Նրա մեջքի հետևում երևում էր հանրակացարանի պարետի մտահոգ դեմքը։ Վերջինս տպավորիչ …